Các đề xuất của Viện AIST tập trung vào xây dựng nền tảng dữ liệu không gian thống nhất, ứng dụng công nghệ số trong quy hoạch và hoàn thiện thể chế pháp lý cho mô hình phát triển đô thị thông minh, hiện đại và bền vững.

Vừa qua, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Đổi mới tư duy trong công tác quy hoạch theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị”. Tại hội thảo này, Viện Khoa học Công nghệ Xây dựng AIST đã tham gia góp ý chuyên môn, chia sẻ những góc nhìn khoa học và thực tiễn nhằm góp phần thúc đẩy đổi mới tư duy trong lĩnh vực quy hoạch, hạ tầng và phát triển đô thị.

Với 2 Nghị quyết Bộ Chính trị mới ban hành, khung định hướng chiến lược cho đất nước trong kỷ nguyên số cũng thành hình, đặc biệt là trong công tác quy hoạch và phát triển hạ tầng. Nghị quyết 57-NQ/TW xác định mục tiêu phát triển quốc gia dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, hướng tới xây dựng môi trường phát triển thông minh, hiệu quả, được quản lý bằng dữ liệu. Trong khi đó, Nghị quyết 66-NQ/TW đề ra cơ chế pháp lý và thể chế để hiện thực hóa tầm nhìn đó – kiến tạo môi trường pháp luật thích ứng cao, khuyến khích đổi mới và tháo gỡ những điểm nghẽn thể chế trong phát triển kinh tế – xã hội.

Từ hai định hướng này, lãnh đạo Viện AIST nhận định, công tác quy hoạch cần có bước chuyển mạnh mẽ để trở thành công cụ dẫn dắt phát triển, thay vì chỉ dừng lại ở vai trò quản lý không gian hay tổ chức sử dụng đất. Vì vậy, quy hoạch trong kỷ nguyên mới phải được xây dựng trên nền tảng dữ liệu số, có tính tích hợp, minh bạch và có khả năng thích ứng với các biến động nhanh của xã hội.

Hội thảo thu hút nhiều chuyên gia trong lĩnh vực hạ tầng, quy hoạch

Tuy vậy, hiện nay tư duy quy hoạch vẫn tồn tại 3 rào cản, đó là: sự thiếu đồng bộ và liên thông dữ liệu giữa các cấp, các ngành; phương pháp lập quy hoạch còn tuyến tính, phụ thuộc vào hồ sơ giấy và các công cụ phân tích truyền thống; nội dung đồ án quy hoạch chưa bao quát đầy đủ các yếu tố cấu thành của một đô thị thông minh như hạ tầng số, không gian ngầm, kinh tế tuần hoàn hay thích ứng biến đổi khí hậu.

Từ thực tiễn triển khai nhiều dự án quy hoạch đô thị và ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực hạ tầng, đại diện Viện AIST kiến nghị một số giải pháp trọng tâm. Trước hết, cần xây dựng và vận hành một nền tảng cơ sở dữ liệu số quốc gia dùng chung cho công tác quy hoạch, được chuẩn hóa và liên thông giữa các ngành, địa phương. Nền tảng này sẽ là hạ tầng cốt lõi phục vụ lập, thẩm định và quản lý quy hoạch, đồng thời góp phần hình thành hệ sinh thái dữ liệu thống nhất cho chính phủ số.

Bên cạnh đó, cần tích hợp các công nghệ như GIS, BIM, AI và mô phỏng dữ liệu trong việc dự báo và đánh giá phương án phát triển. Viện cũng nhấn mạnh cần xem xét cập nhật quy định pháp luật để yêu cầu mỗi đồ án quy hoạch có hợp phần nghiên cứu và định hướng phát triển hạ tầng số như một thành phần bắt buộc, đồng thời khuyến khích kết hợp giữa GIS và BIM để hình thành mô hình thông tin đô thị (CIM).

Ngoài những yếu tố mang tính chuyên môn trong ngành, đại diện Viện AIST cho rằng, để các nền tảng trên vận hành bền vững, minh bạch và hiệu quả, cần có một khung thể chế rõ ràng, quy định về: cơ quan chủ trì quản lý, trách nhiệm cập nhật, cơ chế chia sẻ và khai thác dữ liệu giữa các bộ, ngành, địa phương và với người dân, doanh nghiệp. Bởi vì, chỉ khi có hành lang pháp lý rõ ràng và cơ chế vận hành minh bạch, nguồn dữ liệu quốc gia mới trở thành tài nguyên phục vụ hiệu quả cho phát triển bền vững.

Với những đóng góp tại hội thảo, Viện AIST khẳng định cam kết đồng hành cùng các cơ quan quản lý, tổ chức khoa học và địa phương trong việc hiện thực hóa mục tiêu đổi mới công tác quy hoạch. Những kinh nghiệm thực tiễn và giải pháp công nghệ mà Viện đề xuất mở ra hướng tiếp cận mới, khoa học dữ liệu trở thành nền tảng cho sự phát triển đô thị thông minh và bền vững.